Σάββατο 26 Ιανουαρίου 2013


ΣΥΣΤΑΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ & ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ
(ΔΜΣ, ΛΙΠΟΜΕΤΡΗΣΗ Κ.Α.)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Πόσες φορές έχετε νευριάσει/απογοητευτεί από το νούμερο που μπορεί να σας δείξει η ζυγαριά όταν ανεβείτε πάνω σε αυτή; Τι είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος; Είναι  σωστό και αξιόπιστο το αποτέλεσμα; Αν όχι τι μπορούμε να κάνουμε γι’αυτό; Ακούω σε διάφορα γυμναστήρια και ινστιτούτα αδυνατίσματος για την λιπομέτρηση. Τι είναι και πώς με βοηθάει στην καθημερινότητα και την άσκηση; Σε αυτά και σε άλλα παρόμοια ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σήμερα!



ΣΥΣΤΑΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ
Αρχικά πρέπει να καταλάβουμε από τι αποτελείται το σώμα μας και κάποια άλλα γενικά χαρακτηριστικά. Τα τρία κύρια δομικά στοιχεία του ανθρώπινου σώματος είναι οι μύες, το λίπος και τα οστά. Στα δύο φύλα αυτά τα στοιχεία βρίσκονται σε διαφορετική σύσταση. Για παράδειγμα ένας άντρας έχει μεγαλύτερη μυϊκή μάζα, βαρύτερο σκελετό και χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λίπος απ’ότι έχει μια γυναίκα. Έτσι αυτόματα δημιουργούνται διαφορετικά πρότυπα για κάθε φύλο με αποτέλεσμα να έχουμε και διαφορετικά αποτελέσματα στις μετρήσεις μας. Την σύσταση του σώματος μπορούμε να την χωρίσουμε με δύο όρους, την λιπώδη σωματική μάζα και την άλιπη σωματική μάζα. Στην πρώτη ανήκει το «απαραίτητο λίπος»(λίπος που υπάρχει στα όργανα του σώματος όπως η καρδιά, οι πνεύμονες, το ήπαρ, τους νεφρούς κ.α.), το οποίο απαιτείται για την φυσιολογική λειτουργία του σώματος και το «αποθηκευμένο λίπος» (λίπος αποθηκευμένο στον λιπώδη ιστό κ.α.). Οι μύες και τα οστά ανήκουν στην δεύτερη κατηγορία. Στις γυναίκες το «απαραίτητο λίπος» είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό, λόγω του σημαντικό βιολογικού του ρόλου (κύηση και ορμονοεξαρτώμενες λειτουργίες).

ΔΕΙΚΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι ένας γενικός δείκτης υπολογισμού της «κανονικότητας» του βάρους των ανθρώπων. Είναι η σχέση της μάζας του σώματος με το ύψος και υπολογίζεται από τον τύπο:

ΔΜΣ = Μάζα Σώματος(kg) / Ύψος²(m²)

Στο παρακάτω πίνακα μπορείτε να δείτε την ταξινόμηση που κάνουμε με βάση το αποτέλεσμα της προηγούμενης εξίσωσης:

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
ΔΜΣ
ΛΙΠΟΒΑΡΗΣ
<18.5
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΒΑΡΟΣ
18.5-24.9
ΥΠΕΡΒΑΡΟΣ
25-29.9
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
30+

Με το αποτέλεσμα του συγκεκριμένου δείκτη, επίσης μπορούμε να υπολογίσουμε σε τι ποσοστό μπορεί να κινδυνεύσει κάποιος από μία νόσο όπως ο διαβήτης, η υπέρταση κ.α.(ανάλογα με την τιμή διαμορφώνονται και οι πιθανότητες αυτές)!

Ίδιος Δ.Μ.Σ. αλλά διαφορετική
σύσταση σώματος

Ο Δείκτης Μάζας Σώματος έχει ένα πολύ βασικό μειονέκτημα. Στους αθλητές είναι εντελώς αναξιόπιστος. Αυτό γίνεται γιατί ένας αθλητής (λόγω της προπόνησης) μπορεί να έχει αρκετά αυξημένο μυϊκό και σκελετικό σύστημα, μέχρι και αυξημένο όγκο πλάσματος (στο αίμα), με τελική αύξηση της συνολικής μάζας του σώματος! Άρα με βάση τον πιο πάνω τύπο, καταλαβαίνετε ότι θα βγουν εντελώς λανθασμένα αποτελέσματα. Σε αυτή την κατηγορία των ανθρώπων η μόνη αξιόπιστη μέθοδος ταξινόμησης είναι μέσω της λιπομέτρησης.

Ενδεικτικά σώματα αντρών-γυναικών με βάση το ποσοστό λίπους

ΛΙΠΟΜΕΤΡΗΣΗ & ΜΕΘΟΔΟΙ
Με βάση την λιπομέτρηση μπορούμε να κάνουμε πιο αξιόπιστη ανάλυση της σύστασης του σώματος και ταυτόχρονα να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε ένα προπονητικό πρόγραμμα και ένα πρόγραμμα διατροφής για την βελτίωσή της σε σωστά για την υγεία επίπεδα. Παρακάτω θα αναφερθούμε σε μερικές από τις πιο γνωστές μεθόδους λιπομέτρησης. Κάποιες είναι λιγότερο αξιόπιστες και κάποιες περισσότερο αλλά έχουμε και δυσκολία υλοποίησης μερικών από αυτών λόγω κόστους και γενικά εγκαταστάσεων. Οι γνωστότεροι μέθοδοι λιπομέτρησης είναι:

  • Μέτρηση Δερματοπτυχών → η πιο γνωστή, αξιόπιστη και σχετικά οικονομική μέθοδος,  εκτελείται μέσω μιας λαβίδας η οποία μετράει το υποδόριο λίπος (λίπος που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το δέρμα), σε διάφορα σημεία του σώματος.  
  • Βιοηλεκτρική αγωγιμότητα/αντίσταση → βασίζεται στο κατά πόσο έχουμε διευκόλυνση της «ροής» ηλεκτρικού ρεύματος στο σώμα, μέσω ενός μηχανήματος που στην μία άκρη του υπάρχουν ηλεκτρόδια κολλημένα στο δεξί χέρι και πόδι του εξεταζόμενου.
  • Μέτρηση Περιμέτρων → μέσω μιας κορδέλας μέτρησης (μεζούρα) μετράμε την περίμετρο συγκεκριμένων περιοχών του σώματος, όπως η κοιλιά, οι γλουτοί κ.α.
  • Υδροστατικό/Υποβρύχιο ζύγισμα → υπολογισμός με βάση την πυκνότητα του σώματος και βασίζεται στην Αρχή του Αρχιμήδη (μέσα σε νερό).
  • Πληθυσμογράφος → ένας θάλαμος με τον οποίο γίνεται μέτρηση του ολικού όγκου σώματος, μέσω του συνδυασμού πίεσης και αέρα, μέσα σε αυτόν.
  • Απορρόφηση Ακτίνων Χ Διπλής Ενέργειας → διαδικασία μέσω ακτίνων Χ, η οποία χρησιμοποιείται για μέτρηση της οστικής πυκνότητας (ειδικά για εξέταση οστεοπόρωσης).

Αριστερά προς δεξιά: Δερματοπτυχόμετρο, 
βιοηλεκτρική αγωγιμότητα, μεζούρα

Στο παρακάτω πίνακα μπορείτε να δείτε ενδεικτικά μια ταξινόμηση που κάνουμε με βάση το αποτέλεσμα της λιπομέτρησης:

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
ΑΝΔΡΕΣ %
ΓΥΝΑΙΚΕΣ %
ΛΙΠΟΒΑΡΗΣ /
ΥΠΟΣΙΤΙΣΜΟΣ
3-5
8-12
ΑΘΛΗΤΕΣ / ΚΑΤΩ ΑΠΌ Μ.Ο.
6-14
13-21
ΚΑΝΟΝΙΚΟΣ
15-17
22-24
ΠΑΝΩ ΑΠΌ Μ.Ο.
18-24
25-31
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
25+
32+


Αριστερά προς δεξιά: Υποβρύχιο ζύγισμα, 
πληθυσμογράφος, μέθοδος ακτίνων Χ

Να επισημάνουμε ότι για οποιαδήποτε διαδικασία και αν ακολουθήσετε πρέπει να ρωτήσετε τι περιορισμοί υπάρχουν και τι πρωτόκολλα πρέπει να ακολουθήσετε πριν την μέτρηση (κατανάλωση νερού, έμμηνος ρύση, όχι άσκηση κ.α.) για να υπάρχουν αξιόπιστα αποτελέσματα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Όπως καταλαβαίνετε, απλά μια ένδειξη στην ζυγαριά του σπιτιού μας δεν μπορεί να μας δείξει την πραγματική εικόνα για το σώμα μας. Ακόμα μια φράση που ακούμε πολύ συχνά «πρέπει να είμαι 10 κιλά κάτω σε σχέση με το ύψος μου» (π.χ. αν είμαι 1.70, το βάρος μου πρέπει να είναι περίπου 60 κιλά), και άλλα παρόμοια, είναι παντελώς λανθασμένα και προσφέρουν εντελώς λάθος εντυπώσεις. Ρωτήστε έναν ειδικό, κάντε μια μέτρηση, προσαρμόστε το καθημερινό σας πρόγραμμα (προπόνηση, διατροφή κ.α.) για βελτίωση της αναλογίας σύστασης του σώματος και δεν θα αργήσετε να έχετε σύντομα τα πρώτα σημαντικά αποτελέσματα...!

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

Σαββάδης Βασίλης
Καθηγητής Φυσικής Αγωγής
Personal Trainer

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου